De directe aanleiding voor de oprichting van de gemeentelijke Monumentencommissie was de totstandkoming van de Monumentenwet in 1988. In die wet was voorgeschreven dat elke gemeente waar rijksmonumenten aanwezig zijn een dergelijke commissie moest bezitten.
De commissie bestond uit 3 tot 5 door de gemeenteraad benoemde personen: een voorzitter, een lid dat plaatselijk actief is op het terrein van de monumentenzorg en voor het overige externe deskundigen. Een ambtelijk medewerker fungeerde als commissiesecretaris en een bouwkundig ambtelijk medewerker was toegevoegd voor de technische ondersteuning van de commissie.

Uit het aan het Regionaal Archief Dordrecht overgedragen archief van de gemeente Hendrik-Ido-Ambacht blijkt niet hoelang de Monumentencommissie heeft gefunctioneerd. In 2016 verviel echter de Monumentenwet, waarop de Monumentencommissie was gebaseerd, en trad de Erfgoedwet in werking. Er mag worden aangenomen dat uiterlijk in dat jaar genoemde Monumentencommissie, als die nog bestond, is opgeheven.