Zahra Il Beki (pseudoniem) werd in 1953 geboren in Teheran, Iran, en groeide op in een vrij en modern gezin. Herinneringen aan eten, muziek en levendige familiebijeenkomsten klinken nog altijd door in haar hoofd wanneer ze terugdenkt aan die mooie jaren. Maar in 1979 veranderde haar leven voorgoed. De Islamitische Revolutie nam het land over, en de wereld die ze kende stortte in. Strenge kledingvoorschriften, onderdrukking en oorlog werden de dagelijkse realiteit. 'Plotseling mocht ik geen korte mouwen meer dragen, geen felle kleuren, en moest ik altijd een hijab op,' vertelt Zahra. De vrijheid die ze kende was weg. Iran was een ander land geworden.
In 1996 verhuisde de man van Zahra vanuit Nederland naar Iran, waar ze elkaar ontmoetten en trouwden. Maar het leven daar werd voor hem steeds moeilijker, en in 1999 besloten ze samen te emigreren naar Nederland. Voor Zahra betekende dat een breuk met haar familie en alles wat ze ooit had gekend. Het achterlaten van haar moeder, die afhankelijk van haar was, drukte het zwaarst op haar hart. Sindsdien is haar moeder overleden, maar de herinneringen hieraan blijven nog altijd levendig — Maar ook dat is het lot van de migrant: soms gevangen tussen tijd en afstand, die elkaar tegenwerken in het omarmen en loslaten van het mooie en het pijnlijke.
In Nederland kreeg Zahra de kans om opnieuw te beginnen. Ze werkte jarenlang in pathologielaboratoria in ziekenhuizen, totdat ze in 2019 met pensioen ging. Tussen carrière-ambities, hobby’s en reisjes naar onder andere het Caribisch gebied, beschrijft zij jaren die ze met trots en hard werken heeft geleefd. Na haar pensionering wilde ze actief en verbonden blijven, en daarom sloot ze zich aan bij de Wereldwijven Ateliers. Daar vond ze een plek waar ze haar liefde voor handwerk en textiel opnieuw kon uitleven. Ze maakt kleding voor zichzelf en haar familie, en verweeft haar kennis van traditionele patronen in elk werkstuk.
Haar kussen is doordrenkt met symboliek. Ze gebruikt de oude Perzische borduurtechniek Boteh Jeghe, een herinnering aan de handwerkvaardigheden van haar moeder. De stof die ze koos doet denken aan Termeh, een kostbare traditionele stof vol verhalen. Op het kussen borduurde ze zorgvuldig de woorden 'Zan, Zendegi, Azadi' – wat 'Vrouw, Leven, Vrijheid' betekent. Deze krachtige woorden stammen uit de Koerdische vrouwenstrijd en werden in Iran vooral bekend na de protesten rond de tragische dood van Mahsa Jina Amini in 2022.
Bijeenkomst van de Wereldwijven in het atelier op de Voorstraat
2025
Zahra deelt openhartig haar eigen ervaringen met onderdrukking in Iran. Als jonge vrouw werd ze door de ‘moraalpolitie’ aangehouden, omdat haar hijab volgens hen niet goed zat, terwijl slechts een klein stukje van haar haar zichtbaar was. Ze vond dit onrechtvaardig en protesteerde fel, waarna ze gearresteerd werd. Na een strijd met de moraalpolitie werd ze vrijgelaten, maar deze pijnlijke ervaring maakte haar vastberaden: ze moest haar land verlaten en haar vrijheid terugvinden. Toch draagt ze de vrouwen in Iran nog elke dag in haar hart. 'Ik kan niets doen om hen te helpen,' zegt ze, 'maar met dit kussen laat ik zien dat ik aan ze denk.' Ze denkt aan de moedige vrouwen die zonder hijab de straat op gaan, die geslagen, gearresteerd of erger worden … alleen omdat ze vrijheid en rechtvaardigheid willen. Met haar werk wil ze laten zien dat deze vrouwen niet alleen staan.
Als immigrant blijft haar grootste strijd de heimwee. Soms voelt ze zich nergens helemaal thuis: in Nederland mist ze haar familie en haar cultuur, en in Iran mist ze de vrijheid en veiligheid die ze hier heeft gevonden. Contact met familie in Iran is niet altijd eenvoudig; tijdens politieke onrust wordt het internet afgesloten en vallen verbindingen weg. Toch blijft Zahra dromen. Ze hoopt ooit terug te kunnen keren naar een vrij Iran, al weet ze dat haar man daar niet wil wonen. Voor nu leeft ze hier, tussen twee werelden, en deelt ze haar verhaal en haar kunst met anderen.
Detail van het kussen van Zahra: Vrijheid
2025