De koloniale economie van Dordrecht

In de tweede helft van de achttiende eeuw kwam vijf procent van de waarde van alle goederen en diensten in Nederland door slavernij. Vergelijk dat maar met de Rotterdamse haven nu, die is goed voor zo'n 6% van de economie. De koloniale handel begon bij de bevoorrading van schepen. Vanaf de plantages werden koloniale producten naar Europa vervoerd. Daar werden ze verwerkt en verkocht in Nederland of andere Europese landen. Het was verboden om in de koloniën suiker te raffineren of zout te zieden. Economisch gewin stond voorop in de koloniale handel en de vrijheid van Afrikanen werd afgenomen om dit mogelijk te maken.

In Dordrecht hadden verschillende groepen voordeel van deze handel. Het zorgde voor werkgelegenheid en een inkomen voor Dordtenaren. Het was dus niet alleen een kleine elite die eraan verdiende. In de zeventiende en achttiende eeuw was de WIC een belangrijke werkgever in Dordrecht, zoals voor veel soldaten en zeelieden. Ook werden er schepen gerepareerd zoals het schip Nooit Gedagt. Het schip heette eerst D’Africa en was van mensenhandelaren uit Zeeland. Jan Schouten verklaarde dat het schip in staat was ‘te varen naar de kust van Guinea ten mensenhandel’. Vanuit Dordrecht voer het schip naar de West-Afrikaanse kust en ging met 157 tot slaaf gemaakte mensen richting Suriname.

Verwerking van koloniale producten

In Dordrecht werden koloniale producten uit het Atlantische gebied verwerkt, zoals suiker en tabak. Deze koloniale producten werden gedwongen verbouwd door tot slaaf gemaakte mensen. De familie Van Wageningen had een snuiftabakfabriek die eind 1800 werk bood aan maar liefst 125 arbeiders. Dordrecht was de derde suikerstad van Nederland, na Amsterdam en Rotterdam. In de achttiende eeuw waren er 16 suikerraffinaderijen in de stad, waaronder Stokholm, Het Suikervat, Het Suikerbrood, De Speijkermandt en De Suikermolen.

Consumptie van koloniale producten

Koloniale producten werden verkocht en gekocht in koffiehuizen. Een bezoek aan een koffiehuis, zoals het Dordrechts Koffijhuis en Stations Koffijhuis was een van de manieren om op de hoogte te blijven van het nieuws. Hier werd niet alleen koffie gedronken en tabak gerookt, maar ook regelmatig over de handel gesproken. Er werden ook koloniale producten verkocht in winkels als ‘In de drie Indianen’, ‘In de Afrikaan’, ‘De Drie Slaven’ en de ‘Twee rookende Moriaanen’. In de reclame van deze winkels werden racistische stereotypen van Afrikaanse, Aziatische en inheemse mensen gebruikt.

Sporen van koloniale economie in de stad

In de stad vind je nog overal de sporen van de koloniale economie. Denk maar aan het suikerbrood op de gevel van het West-Indische Huis of de woorden ‘koloniale waren’ op een pand aan de Wijnstraat. Maar veel andere sporen zijn minder zichtbaar. Ze zijn verborgen in gebouwen en op plekken waar je misschien dagelijks langskomt. Hoewel sommige panden borden hebben met informatie, ontbreekt vaak het verhaal over het slavernijverleden. Om deze geschiedenis zichtbaar te maken, heeft Koloniaal Verleden Dordrecht samen met Mapping Slavery een digitale kaart gemaakt en de wandelgids ‘Slavernijverleden Dordrecht’ samen met het Historisch Platform Dordrecht.