Jan Ames werd op 21 augustus 1919 in Leerdam geboren en overleed in Dordrecht op 25 april 2000. Hij was een zoon uit het op 21 september 1916 in Leerdam gesloten huwelijk van Engel Ames (Vuren 21 januari 1886-Utrecht 10 juli 1929) en Jannetje Houtzager (Amersfoort 26 juni 1888-Vuren 9 juli 1973). Hij trouwde op 23 december 1944 te Gorinchem met Annette Louise van den Dool (Eindhoven 26 augustus 1921-Sliedrecht 25 juni 2007). Annette was een dochter van monteur Arie Andries van den Dool (Vuren 12 mei 1898-Dordrecht 12 februari 1987) en Mechelina Verheijde (Boxtel 3 december 1901-Dordrecht 30 november 1987). Uit het huwelijk van Jan en Annette werden zes kinderen geboren:
-Annette Louise (Utrecht 11 september 1947)
-Harriëtt Andrée (Utrecht 5 april 1951)
-Jannelientje Mechelina (Leerdam 22 juli 1946-Dordrecht 13 april 1952)
-Engel (Utrecht 2 mei 1956)
-Maria Johanna (Utrecht 12 april 1959)
-Engeltje (Utrecht 25 maart 1955- Dordrecht 18 februari 1968)
Jan Ames is vooral bekend als oprichter van autobedrijf Ames dat kort na de oorlog het dealerschap verwierf van Volkswagen. Ames begon in 1947 in Dordrecht in samenwerking met autohandel Pon, de Amersfoortse importeur van Volkswagen, met de verkoop van dit merk en was daarin zeer succesvol. Jan Ames was een maatschappelijk zeer betrokken mens en werkgever. Hij wist zijn bedrijf gestaag uit te breiden. Het bedrijf maakt sinds 2007 deel uit van de Amega groep, een van de grotere holdingmaatschappijen in de automotive sector waarin een aantal dealers van verschillende bekende automerken vertegenwoordigd is.
De gebroeders Jan Ames (Vuren 5 mei 1897-Amersfoort 1 april 1960) en Engel Ames, beiden leraar aan een ambachtsschool, waren de grondleggers van het Ames-bedrijf. Op 1 juli 1905 openden zij aan de Kerkstraat in Leerdam onder de naam Gebroeders Ames een smederij en een winkel in onder meer rijwielen en huishoudelijke artikelen. In het begin van de 20e eeuw verschenen de eerste auto’s op de weg. De broers begrepen dat daarin toekomst lag en begonnen in 1927 een autohandel. Zij verkochten naast Essex (slechts geproduceerd tussen 1918 en 1933) de ook nu nog zeer bekende merken Ford en Opel. Daarnaast startten de broers een taxibedrijf. In 1929 overleed Engel Ames. Zijn zoon Jan nam enkele jaren daarna zijn plaats in het bedrijf op nog zeer jeugdige leeftijd over. Neef Jan werkte nu samen met zijn oom Jan. Samen wisten zij niet alleen de continuïteit van het bedrijf te handhaven maar ook hun activiteiten uit te breiden.
Jan werd goedgekeurd voor militaire dienst, maar wist uitstel te krijgen omdat hij na het overlijden van zijn vader kostwinner was. Eind jaren 30 nam de oorlogsdreiging in Europa toe. Dat leidde ertoe dat hij enkele dagen voor de Duitse inval op 10 mei 1940 alsnog werd opgeroepen. Hij meldde zich in Rotterdam waar hij het bombardement van 14 mei meemaakte. Na de capitulatie keerde hij terug naar Leerdam. De bezetting was voor Jan en zijn oom een lastige tijd. Het was moeilijk het hoofd boven water te houden, vooral doordat de autoverkoop inzakte. De bezetter wilde dat de autowerkplaats in Leerdam als Wehrmachtswerkstatt zou dienen. Jan speelde een rol in het Leerdamse verzet en hij voelde er niets voor om met de bezetter mee te werken. Deze houding bleef niet zonder gevolgen: het voorste deel van de garage werd door de Duitsers in beslag genomen om er benzine en olie op te slaan en korte tijd later confisqueerden de Duitsers ook de rest van de garage. Oom en neef kregen een etmaal de tijd om de garage op te leveren. Wel konden ze beschikken over een ruimte in de Kerkstraat. Op de gevel daarvan stond het toepasselijke opschrift: 'Vryheyt en is om gheen ghelt te coop'. Deze spreuk bracht hij aan onder de zadels van de door hem verkochte rijwielen. De Duitsers eisten vervolgens een volledige opgave van de personeelsgegevens om de werknemers voor dwangarbeid in Duitsland te kunnen oppakken. Toen Jan dat weigerde, werd hij zelf op transport naar Dresden gezet om er als dwangarbeider in een fabriek te werken.
Toen de bevrijding nabij was, werd de werkplaats door de bezetter ontruimd, maar dat betekende niet dat deze weer in handen kwam van de familie Ames. De garage werd na de bevrijding opnieuw, maar nu door de Canadese bevrijders in gebruik genomen. Toen die het pand tenslotte ontruimden, lieten zij voor oom en neef alle gereedschap achter dat voor een herstart van de garage uiterst gelegen kwam. De hoeveelheid materiaal, waaronder veel rollend materieel, dat met name de Amerikanen tijdens de oorlog naar Europa hadden verscheept ,was enorm. Het was voor hen vaak goedkoper dat hier te verkopen dan het terug te verschepen naar de Verenigde Staten. Zo wist Ames met onder anderen Ben Pon (1904-1968) op dumps een aantal Studebakers op de kop te tikken. Ook wisten zij een aantal Amerikaanse vrachtwagens, zogeheten Federal trucks, op te kopen. Jan had gedurende de bezetting in de Gereformeerde Kerk in Leerdam een auto weten te verbergen en daarmee kon het taxibedrijf een nieuwe start maken. Zo wist men er door aanpakken, ondernemingslust en zakelijk inzicht na de moeilijke jaren langzamerhand weer enigszins bovenop te komen.
Jan Ames en Ben Pon, de Amersfoortse importeur van Volkswagen, sloten op 18 september 1947 een dealercontract. Ames werd dealer van Volkswagen in een regio die liep van Heerjansdam tot Tiel. Het leek een waagstuk om zo kort na de oorlog een auto van Duitse makelij op de markt te brengen. Toch leverde dat geen probleem op. In 1952 besloot Jan Ames voor zichzelf te beginnen, het bedrijf in Leerdam te verlaten en zich Dordrecht te vestigen. Op 1 februari 1952 vestigde Ames zich als Volkswagendealer aan de Tesselschadestraat in Dordrecht. Er was een werkplaats met twee bovenwoningen. De zaken liepen goed - in het eerste jaar werden al 80 auto’s verkocht - en Ames verhuisde eind 1953 naar een modern nieuwbouwpand met garage, showroom, benzinepomp, wasplaats en kantoor aan de Brouwersdijk. Voor de opening was veel publieke belangstelling, mede door de spectaculaire optocht van zo’n 75 Volkswagens die klanten van Ames hadden georganiseerd. Drie jaar later werd hier al weer een uitbreiding gerealiseerd en in 1965 vond Ames onderdak op de begane grond van een nieuw flatgebouw aan de Johan de Wittstraat om tenslotte in 1989 te eindigen met een fors nieuwbouwproject aan de Laan der Verenigde Naties en Handelskade in Dordrecht. Ook buiten Dordrecht werden filialen gevestigd: in Ridderkerk, Sliedrecht, Papendrecht, Alblasserdam en Oud-Beijerland. De in 1963 geopende vestiging in Zwijndrecht richtte zich speciaal op de verkoop van occasions.
Jan Ames had niet alleen hart voor zijn bedrijf; dat had hij ook voor zijn personeel. Er was bijvoorbeeld een bloeiende personeelsvereniging. De personeelsfeesten hadden een zekere faam. Op de werkvloer werden wekelijks onder meer klaverjastoernooien, badmintontoernooien en jeu de boules wedstrijden georganiseerd. Ook nu nog worden gepensioneerden jaarlijks een dag mee uit genomen. Ames was ook actief als lobbyist van de BOVAG, de brancheorganisatie van autodealers. Buiten het bedrijf was Ames ook actief. Zo was hij enige tijd bestuursvoorzitter van de Dordtse voetbalclub DS’79. Ames maakte het meest succesvolle seizoen van de club mee. Door in seizoen 1982-1983 met 0-1 van Telstar te winnen, promoveerde DS’79 onder zijn voorzitterschap naar de eredivisie. Daarnaast was hij voorzitter en later erelid van het bestuur van de Dordtse Mytylschool, een aangepaste school voor kinderen met een lichamelijke handicap. Op een totaal ander vlak was hij ook actief: De Dordtse Boerenkapel vond in Jan Ames een beschermheer. Tenslotte steunde hij vele goede doelen.
In hun persoonlijk leven moesten Ames en zijn echtgenote twee verdrietige verliezen incasseren. In 1952 overleed dochter Jannelientje en later, in 1968 overleed ook dochter Engeltje. Zoon Engel Ames was inmiddels ook werkzaam in het bedrijf. Hij zette onder meer een leasemaatschappij voor zakelijke klanten op. In 1984 volgde Engel zijn vader op en leidde het bedrijf tot 2012 toen hij 70% van zijn aandelen aan de directie verkocht. De resterende aandelen werden vijf jaar later verkocht aan Pon Holding. Engel richtte zich daarna vooral op investeringen in vele bedrijven. Jan Ames was een natuurliefhebber en genoot van het huisje in de Kleine Noordwaard, een polder in de Biesbosch, dat hij in 1963 kocht. Na zijn pensionering in 1984 kon hij meer tijd aan zijn hobby’s besteden zoals het spelen van gezelschapsspelletjes, vissen, zwemmen, tennissen, reizen en jagen.
Bronnen en literatuur
Open Archieven
Dordtenazoeker, Kadastergegevens Jan Ames.
Wikipedia, Ames Autobedrijf.
W. van Loon, Ames al 75 jaar Volkswagen dealer (Dordrecht 2022).
Auteur
Roel Leentvaar (januari 2024), met dank aan Jakkie Ames