Deze kluisdeur vormt een bijzonder archiefstuk van het Regionaal Archief Dordrecht. In 1870 vestigt Jacobus Lips (1847-1921) zich in Dordrecht en neemt daar een bescheiden smederij over. Hij kan dan niet vermoeden dat ruim een eeuw later zijn naam nog altijd de hele wereld rond gaat.
Overal kom je wel sloten, sleutels en brandkasten tegen waarop de naam Lips staat vermeld. Aanvankelijk richt de smederij, gelegen in de Botgensstraat, zich op het vervaardigen van een breed scala aan producten: brandkasten, kluisdeuren, sloten, kachels en fornuizen.
Uit concurrentieoverwegingen besluit Lips al gauw om zich te specialiseren in brandkasten en sloten. Hij laat daarvoor eerst een fabriek aan de Varkenmarkt en later aan de Spuiweg bouwen. Door het toepassen van de nieuwste technieken en het gebruik van vernieuwende reclamecampagnes (‘Ik ben de grootste inbreker ter wereld en open alle sloten, behalve de Lipssloten, want die zijn zelfs mij te machtig’) weet het bedrijf zich een sterke positie in de wereldhandel te verwerven. Een verdere uitbreiding van de fabriek is noodzakelijk. In de jaren 20 verrijst daarom op een terrein op de Staart een afzonderlijke sloten- en brandkastenfabriek, waar in de loop der jaren duizenden Dordtenaren hebben gewerkt. Hoewel het bedrijf lange tijd zijn zelfstandigheid weet te bewaren, gebeurt ten- slotte toch het onvermijdelijke: het wordt overgenomen door het Engelse Chubb. In 2007 sluiten de deuren in Dordrecht en verdwijnt een stukje oer-Dordtse geschiedenis.
De schoonzoon van de oprichter van het bedrijf, Vincent Eras, legt in zijn periode als directeur van de slotenfabriek vanaf de jaren 20 een collectie sloten en sleutels aan. Hoewel zijn eigen producten de basis vormen, koopt hij ook vele andere Nederlandse en buitenlandse ‘meesterwerken’ aan. Het geheel wordt ondergebracht in het Lips Museum aan de Merwedestraat. Daar wordt de ontwikkeling van het slot vanaf de Egyptenaren tot op heden getoond. Bovendien schrijft Eras over dit onderwerp een standaardwerk, waarin hij naast de geschiedenis van slot en sleutel onder andere uitlegt hoe de verschillende soorten sloten werken en wat bijvoorbeeld een sleutelbaard en een draaiklavier zijn.
Bij het vertrek van Lips uit Dordrecht sluit ook het museum en verhuist de collectie naar het Regionaal Archief Dordrecht. In de verzameling van sloten, sleutels, handboeien en spaarpotten is ook een aantal brandkasten en geldkisten opgenomen. Hoewel deze kluisdeur niet door Lips is gemaakt, laat ze goed zien hoe het mechanisme werkt en wat voor een precisiewerk het vervaardigen van dit soort producten is. Je kunt dus eigenlijk alleen maar concluderen: je moet wel een heel goede inbreker zijn om zo iets open te kunnen krijgen.
Teun de Bruijn